Siła mentalna w piłce nożnej. 5 najważniejszych umiejętności

Podejście do gry w piłkę nożną w ostatnich latach mocno się zmieniło. Dziś rozmawia się już nie tylko o przygotowaniu fizycznym i taktyce, ale również kwestiach związanych z mentalnością zawodników. Co więcej, wiele futbolowych gwiazd zaznacza, że to właśnie zmiany mentalne pozwoliły im wejść na szczyt. Siła mentalna w piłce nożnej to bowiem coś, czego można się nauczyć. Przedstawiamy pięć najważniejszych umiejętności z nią związanych. Sprawdź, co szczególnie warto rozwijać.

Siła mentalna w piłce nożnej – dlaczego jest tak ważna?

Piłka nożna to sport, który przyciąga zainteresowanie niemal na każdym poziomie. Wiąże się z dużą presją nawet wówczas, kiedy gra się na niskim poziomie, a nieraz i w amatorskich zawodach. Nieprzychylne komentarze mogą pojawić się z trybun, ale również od kolegów z boiska. Czasami trudno sobie z nimi poradzić – bez odpowiedniej siły mentalnej to bardzo trudne.

Mentalność w piłce nożnej jest także mocno powiązana z postępami na boisku. Bez odpowiedniego dbania o mentalność i “głowę” zawodnicy przestają się rozwijać, a nieraz zaczynają również popełniać błędy.

– Każdy zawodnik powie ci, że 70% przygotowania siedzi w głowie, a jednak 100% treningów jest fizycznych. Tego nigdy nie zrozumiem – ocenia Wojciech Szczęsny, bramkarz reprezentacji Polski, który podzielił się tymi przemyśleniami w wywiadzie dla “Kanału Sportowego” w serwisie YouTube.

A trening mentalny jest dla głowy i psychiki piłkarza tym, czym dla mięśni właśnie wspomniane przez Szczęsnego zajęcia fizyczne. Siła mentalna jest źródłem waleczności na boisku, dyscypliny w treningach czy opanowania na boisku.

5 najważniejszych umiejętności mentalnych piłkarzy

Dziś w treningu piłkarskim największą uwagę przykłada się do pięciu umiejętności mentalnych. Ich trening określa się często jako program 5Cs, od angielskich nazw tych kompetencji.

1 Zaangażowanie

Czyli po angielsku “commitment”. Odnosi się do poziomu motywacji zawodnika. Chodzi o mobilizację w trakcie meczów, nawet gdy trzeba stawić czoła niekorzystnemu wynikowi i innym przeciwnościom. Ale to także motywacja na co dzień. A ta przejawia się w codziennej, sumiennej pracy na treningach.

Zawodnik, który wykazuje się zaangażowaniem, jest wytrwały i nie zraża się popełnianymi błędami. Jego celem jest rozwój umiejętności. Zaangażowanie pomaga w wykonywaniu ciężkiej pracy. Zaangażowany zawodnik stara się opuszczać swoją strefę komfortu i stawiać sobie nowe wyzwania.

Przykładów jest wiele, ale dobrym będzie z pewnością Robert Lewandowski. Napastnik reprezentacji Polski był znany z wykańczania akcji, a na pewnym etapie kariery, już jako dojrzały zawodnik, nauczył się doskonale wykonywać rzuty wolne. Dzięki temu stał się jeszcze bardziej wielowymiarowym i cenionym zawodnikiem.

2 Komunikacja

Czyli po angielsku “communication”. To umiejętność dobrego porozumiewania się z kolegami z drużyny oraz trenerami. Odnosi się zarówno do tego, co dzieje się na boisku w trakcie meczów, jak i do komunikacji w czasie treningów.

Eksperci uważają, że dobra komunikacja jest podstawą nabywania innych umiejętności. Zawodnicy, którzy dobrze się komunikują, są w stanie pomóc kolegom w czasie meczu, udzielić im odpowiednich wskazówek. A dzięki rozmowom sami są bardziej pozytywnie nastawieni do gry – są bowiem jednocześnie dobrymi słuchaczami. Warto jednak dodać, że w piłce nożnej liczy się też komunikacja niewerbalna. Mowa ciała piłkarza ma spory wpływ na drużynę.

Przykładem zawodnika, który świetnie komunikuje się na boisku, jest Sergio Ramos. Środkowy obrońca, który sięgał po laury przede wszystkim z Realem Madryt i reprezentacją Hiszpanii, podpowiada kolegom na boisku, a do tego emanuje pewnością w zagraniach. To niewerbalna warstwa komunikacji, czasem ważniejsza niż słowa.

3 Koncentracja

Czyli po angielsku “concentration”. Umiejętność skupienia się na swoich obowiązkach wydaje się kluczowa zwłaszcza dla bramkarzy, ale jest konieczna bez względu na pozycję na boisku. Najważniejsze jest to, by być w stanie skoncentrować się na konkretnym obszarze. Istotny jest też czas, w którym zawodnik jest w stanie zachować pełne skupienie i uniknąć rozkojarzenia.

Skoncentrowany piłkarz potrafi łatwiej odnaleźć się w nowej sytuacji na boisku. Lepiej kontroluje pozycje partnerów i potrafi dobrze odnaleźć się w grze bez piłki, ale też wykorzystać wolną przestrzeń na boisku.

Przykładami skoncentrowanych zawodników mogą być zwłaszcza bramkarze, którzy na co dzień strzegą bramki czołowych klubów. Gra zwykle toczy się pod bramką przeciwnika i czasami w trakcie meczu interweniują tylko dwa, trzy razy. Muszą więc unikać rozkojarzenia, gdy przez większość meczu są widzami, a nie uczestnikami akcji. Przykładem może być Niemiec Manuel Neuer, który dzięki odpowiedniemu skupieniu potrafi dobrze przewidywać zagrania przeciwnika i stał się symbolem bramkarza, który często gra daleko od bramki. A i z tradycyjnych bramkarskich obowiązków wywiązuje się świetnie.

4 Kontrola emocji

Czyli po angielsku “control”. To umiejętność, która często wiąże się z koncentracją. Skupienie ułatwia bowiem również zarządzanie własnymi emocjami. To właśnie samokontrola pomaga w dużej mierze w radzeniu sobie z presją. Dzięki niej piłkarz może ustrzec się nieoczekiwanych i niepotrzebnych reakcji.

Kontrola nad emocjami pomaga również w przypadku prowokacji. A tych czasami na boisku nie brakuje – czy to ze strony rywali, czy nieprzyjaznych kibiców. Czasami piłkarze dają też upust emocjom po niekorzystnych decyzjach arbitra. Kontrola emocji sprawia, że zawodnik jest w stanie łatwiej pozbierać się po własnym błędzie, odpowiednio zachować w kluczowym momencie. I ogląda mniej kartek.

Przykładem zawodnika dobrze kontrolującego emocje może być Raul Gonzalez. Ten były napastnik Realu Madryt i reprezentacji Hiszpanii rozegrał w trakcie kariery ponad 1000 oficjalnych spotkań i w żadnym nie obejrzał czerwonej kartki. A kontrolowanie emocji pomagało mu też z pewnością w wykorzystywaniu sytuacji pod bramką przeciwnika – z 323 golami jest trzecim najskuteczniejszym strzelcem w historii Realu.

5 Pewność siebie

Czyli po angielsku “confidence”. To umiejętność, która zazwyczaj wynika z czterech opisanych wcześniej. Pewność siebie to przede wszystkim wiara we własne umiejętności. Pewny siebie piłkarz nie załamuje się niepowodzeniami i nie obawia się podejmowania ryzyka – nawet w trudnej sytuacji.

W konkretnych sytuacjach boiskowych pewność siebie objawia się na przykład chęcią otrzymania podania w trudnej sytuacji, w czasie gry pod presją rywala, gdy drużynie nie idzie. Piłkarz pewny siebie jest też często kreatywny, w trakcie meczów szuka nieszablonowych rozwiązań, a jeśli pozwala na to jego pozycja na boisku, chętnie drybluje. Oczywiście nadmierne ryzyko może być zgubne, dlatego pewność siebie nie może przesłaniać jasnego myślenia na boisku.

Przykładem piłkarza, który emanował na boisku pewnością siebie, był chociażby Thierry Henry. Francuski napastnik, który najbardziej zasłynął z gry w londyńskim Arsenalu, nigdy nie bał się na boisku trudnych rozwiązań. Dryblował, patrząc przeciwnikom prosto w oczy. I zdobywał mnóstwo goli. Jego boiskową pewnością nie zachwiały nawet problemy w życiu prywatnym. Dziś pewność siebie pomaga mu być cenionym ekspertem piłkarskim w telewizji.

To może pomóc: książki o mentalności w piłce nożnej

Siła mentalna w piłce nożnej jest nie do przecenienia, a bez niej trudno o sukcesy. Co jednak ważne, wszystkie mentalne umiejętności można rozwijać. Potrzeba do tego przede wszystkim dużych chęci, ale inspiracją i pomocą może być też odpowiednia lektura. O mentalności piłkarzy i sportowców opowiada kilka książek.

“Mentalność sportowca”, Łukasz Piszczek, Kamil Wódka

Kamil Wódka to psycholog sportu, który pomagał między innymi polskim skoczkom i piłkarzom. Łukasza Piszczka fanom reprezentacji Polski i Borussii Dortmund przedstawiać nie trzeba. Wspólnie opowiadają o tym, jak zawodnicy na najwyższym poziomie przygotowują się mentalnie do treningów i spotkań. Podpowiadają też, jak radzić sobie z presją związaną z grą w piłkę nożną oraz stresem.

Rozmowa psychologa z wybitnym polskim piłkarzem może być świetnym poradnikiem dla młodych piłkarzy, ale również ich rodziców i trenerów. Przykład Piszczka dowodzi, ile w futbolu znaczy siła mentalna. Były obrońca polskiej kadry nie boi się trudnych tematów – opowiada bowiem również o chwilach załamań, po których podnosił się i wracał na najwyższy poziom.

“Profesjonalne przygotowanie motoryczne i mentalne piłkarzy”, Dawid Piątkowski, Leszek Dyja

To kolejna książka dedykowana piłkarzom, rodzicom i trenerom. Przyda się zwłaszcza najmłodszym zawodnikom i tym, którzy dopiero zaczynają pracę nad mentalnością. Autorzy tej pozycji to dwaj uznani na polskim rynku specjaliści. Leszek Dyja przez lata pracował z reprezentacją Polski, a Dawid Piątkowski jako trener mentalny prowadził zajęcia nie tylko dla piłkarzy z Ekstraklasy, ale również siatkarzy czy olimpijczyków.

Po lekturze tej książki można jeszcze lepiej zrozumieć, jak ważna dla piłkarza jest praca nad głową. A przy okazji poznać otoczkę profesjonalnego sportu – wagę, jaką najlepsi przywiązują do przestrzegania odpowiedniej diety czy indywidualnych treningów.

“Przebudzony piłkarz”, Antoni Mielecki

To poradnik, który ma być uzupełnieniem treningu fizycznego o trening mentalny. Autor, który współpracował z wieloma piłkarzami, a także młodzieżową reprezentacją Polski, stawia sobie za cel uświadamianie piłkarzy w sferze mentalnej.

Przygotował konkretne wskazówki, które pomogą radzić sobie ze stresem i zyskiwać pewność siebie na boisku. Antoni Mielecki chce też pomóc piłkarzom w odkrywaniu ich najmocniejszych cech, dzięki czemu zyskają dodatkową mentalną siłę. W jego książce można też znaleźć porady na temat tego, jak budować od podstaw piłkarską karierę.

“Ja, Ibra”, Zlatan Ibrahimović, David Lagercrantz

Biografie piłkarzy często przypominają hagiografie lub opisy meczów, w których grali i strzelali gole bohaterowie publikacji. Ta książka jest jednak inna i oryginalna, podobnie jak jedynym w swoim rodzaju zawodnikiem jest Zlatan Ibrahimović. To napastnik, który grał w czołowych klubach z Włoch, Hiszpanii, Anglii i Francji.

Ibrahimović opisuje swoją drogę z biednej dzielnicy Malmo na szczyty światowego futbolu. Gdyby nie wielka siła mentalna, taki sukces – mimo niewątpliwego talentu Szweda – nie byłby możliwy. Ibrahimović w autobiografii tylko jeszcze mocniej pokazuje swoją wojowniczą naturę i charakter.

“Prawie w każdej chwili myślę o moich błędach, ale także o dobrych rzeczach, jakie zrobiłem. Co mogę poprawić? Zawsze zabieram do domu coś z meczów i treningów, a to dosyć męczące. Nigdy nie jestem naprawdę usatysfakcjonowany, nawet wtedy, kiedy powinienem, ale to pomaga stawać mi się lepszym” – przekonuje w książce Ibrahimović. Wielu piłkarzy może wziąć sobie te słowa do serca.

Podsumowanie. Jak ważna w piłce nożnej jest siła mentalna?

Siła mentalna to klucz do sukcesu we współczesnej piłce nożnej. Bez mentalnego przygotowania trudno poradzić sobie z presją i grać na najwyższym poziomie. Najważniejsza jest praca nad pięcioma umiejętnościami, znanymi jako 5Cs: zaangażowaniem, komunikacją, koncentracją, kontrolą emocji i pewnością siebie. W ich rozwijaniu mogą pomóc książki o piłce nożnej – coraz więcej z nich poświęca mentalności sporo uwagi.

Bibliografia:

1. Kanał Sportowy, “Wojciech Szczęsny: Paulo Sousa był bardzo dobrym trenerem – Mój pierwszy raz #50”, https://www.youtube.com/watch?v=afvocJ4iT2U (dostęp 09.10.2023)

2. M. Jaszczyk, A. Miedza, “Znaczenie mentalności i edukacji dla młodego piłkarza”, https://www2.laczynaspilka.pl/program-certyfikacji-pzpn-dla-szkolek-pilkarskich/znaczenie-mentalnosci-i-edukacji-dla-mlodego-pilkarza1 (dostęp 09.10.2023)

3. Ł. Wojciechowski, “Trening mentalny w piłce nożnej. Czym jest program 5Cs?”, https://treningdzieci.pl/trening-mentalny-w-pilce-noznej-czym-jest-program-5cs/ (dostęp 09.10.2023)

4. Akademiakghm.com, “5 najważniejszych umiejętności mentalnych”, https://www.akademiakghm.com/Strefa-wiedzy/Strefa-mentalna/5-najwazniejszych-umiejetnosci-mentalnych_b929 (dostęp 09.10.2023)